Wat is stress? Zo herken je het

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

[advice]

Maar dan is er de constante druk van een veeleisende baan, een ongelukkige relatie, ongezond dieet of financiële problemen. Combineer dat met de hectische samenleving van tegenwoordig en je hebt in feite niet eens een pandemie nodig om de stress chronisch te maken. Maar wat ís stress precies, welke soorten stress kennen we en hoe herken je stress bij jezelf? In dit artikel gaan we daar dieper op in.

De definitie van stress

Volgens de Van Dale betekent stress ‘aanhoudende geestelijke druk of spanning’.

Stress is een normale biologische reactie op een potentieel gevaarlijke situatie. Wanneer je acute stress (bijvoorbeeld een auto-ongeluk) of onveiligheid ervaart , geeft ons zenuwstelsel hormonen af ​​die ons een boost geven, deze hormonen triggeren de vecht- of vluchtreactie.¹ Het versnelt onder andere de hartslag en ademhaling, spant spieren aan en brengt je in een staat van paraatheid. Klaar om de bedreiging aan te pakken óf om ervoor te vluchten. Deze reactie is bedoeld als tijdelijk en onder normale omstandigheden herstelt het lichaam er snel van.

Maar wanneer dit systeem voor een langere periode actief moet blijven, of wanneer het geconfronteerd wordt met een grotere stressor dan het aankan, dan resulteert dit in overbelasting. Deze overbelasting kan na verloop van tijd chronisch worden en leiden tot een burn-out.² Zelfs een kleine stressfactor kan dus ernstige problemen veroorzaken wanneer deze constant is, maar één van de grootste gevaren van stress is de cumulatieve aard ervan. Dit houdt in dat hoe vaker het stresssysteem actief is, hoe gevoeliger de trigger raakt die het systeem in werking zet. En hoe vaker dit systeem ‘aan’ staat des te moeilijker wordt het om uit te schakelen. Een vicieuze cirkel.

Hoe werkt stress precies?

Bij gevoelens van onveiligheid of dreiging reageert de hypothalamus (onderdeel van de hersenen verantwoordelijk voor het zenuw- en hormoonstelsel). De hypothalamus vinden we schuin onder (‘hypo’ betekent ‘onder’ of ‘laag’) de thalamus (filter voor sensorische informatie en heeft invloed op motorische functies) en is betrokken bij veel verschillende functies van het autonome zenuwstelsel. De voornaamste taak van de hypothalamus is het reguleren van de homeostase. Dit is het vermogen van het lichaam om de gezondheid te bewaken door constant het interne milieu te herstellen en in evenwicht te houden, ook wanneer de omstandigheden veranderen.

De belangrijkste taak van de hypothalamus is dus om het lichaam in balans te houden. Dit doet de hypothalamus bijvoorbeeld door behoeftes als honger, dorst, slaap, libido en emoties te reguleren. Belangrijk daarbij zijn de verbindingen met de hypofyse. De hypothalamus zorgt ervoor dat deze hormoonklier bepaalde hormonen produceert. In stressvolle situaties stuurt de hypothalamus de hypofyse aan, waardoor via de bijnieren de hormonen cortisol en adrenaline vrijkomen. Dit systeem noemt men de HPA. De H staat voor hypothalamus, de P voor pituitary gland (Engels voor hypofyse) en de A voor adrenal gland (Engels voor bijnierschors).

Stresshormonen cortisol, adrenaline en noradrenaline

De bekendste hormonen die vrijkomen bij stress zijn adrenaline en cortisol, daarnaast speelt noradrenaline ook een rol. Je kunt deze hormonen zien als een trio dat in stressvolle situaties hand in hand werkt om je lichaam optimaal te beschermen en de vecht- of vluchtreactie mogelijk maakt.

Werking adrenaline en noradrenaline

Noradrenaline fungeert hoofdzakelijk als neurotransmitter en de voornaamste taak is dan ook het doorgeven van signalen via je centrale zenuwstelsel. Als er sprake is van een dreiging of acute stress komt de boodschapperstof in je hersenen vrij. Noradrenaline zorgt er daarnaast voor dat de productie van adrenaline in je bijniermerg op gang komt.

Daarnaast activeert bij acute stress of gevaar het stresshormoon adrenaline. Het zorgt ervoor dat je binnen enkele seconden klaar bent voor actie en door de vecht- of vluchtreactie te activeren.

Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning

Bekijk e-learning

De effecten van adrenaline en noradrenaline;

• Verhoogt je bloeddruk en hartslag, hierdoor kan er meer zuurstofrijk bloed naar je spieren, hart en hersenen stromen;
• Maakt dat de longblaasjes verwijden en je ademhaling versnelt, hierdoor kan het bloed sneller worden voorzien van zuurstof;
• Verhoogt de bloedsuikerspiegel;
• Zorgt dat er extra glucose (brandstof) naar je spieren en hersenen gaat;
• Maakt alert en zorgt voor betere focus;
• Verwijdt pupillen waardoor je beter (in het donker) kunt zien;
• Zorgt voor spierspanning;
• Zorgt dat je gaat transpireren;
• Vaatvernauwing van de bloedvaten van het spijsverteringsstelsel. Door deze vernauwing komt er bloed beschikbaar voor de actieve spieren en hersenen;

Hoewel dit tijdens stressvolle momenten nuttig is, kunnen frequente adrenalinestoten leiden tot:

• Beschadigde bloedvaten;
• Hoge bloeddruk of hypertensie;
• Hoger risico op een hartaanval en beroerte;
• Hoofdpijn;
• Ongerustheid;
• Slapeloosheid;

De werking van cortisol

Cortisol is het primaire stresshormoon en speelt – naast gedurende stressvolle situaties – een essentiële rol bij meerdere belangrijke taken in het lichaam. Zo beïnvloedt cortisol ook:

• Het slaap-waakritme;
• Het geheugen;
• Het concentratievermogen;
• Onze stemming;
• De stofwisseling van suiker, vetten en eiwitten (zo kan er snel voldoende brandstof worden vrijgemaakt wanneer dat nodig is);
• De werking van hart- en bloedvaten;
• De botten, huid, bindweefsel, spieren en gewrichten.

Ook speelt cortisol een belangrijke rol bij het afweersysteem.

In tegenstelling tot de acute en kortstondige werking van (nor)adrenaline, maakt cortisol het juist mogelijk om voor langere tijd met een stressvolle situatie om te gaan. Het zorgt dat je ondanks druk toch kunt blijven presteren.

Het effect van cortisol bij stress:

• Verhoogt de hartslag en bloedsuikerspiegel;
• Helpt de hersenen om glucose effectiever te gebruiken;
• Verhoogt de toegankelijkheid van stoffen die helpen bij weefselherstel;
• Beperkt of vertraagt functies die niet essentieel zijn tijdens een (levens)bedreigende situatie, zoals spijsvertering en vruchtbaarheid;
• Verhoogt de reactie van het immuunsysteem;
• Heeft effect op de delen van de hersenen die angst, motivatie en stemming reguleren.

Maar als je cortisolspiegel te lang hoog blijft, heeft dat een negatief effect op je gezondheid en kan het bijdragen aan:

• Gewichtstoename;
• Hoge bloeddruk;
• Slaapproblemen;
• Verminderde vruchtbaarheid;
• Gebrek aan energie;
• Diabetes type 2;
• Osteoporose;
• Mentale troebelheid (hersenmist/brainfog) en geheugenproblemen;
• Een verzwakt immuunsysteem, waardoor je kwetsbaarder bent voor infecties;
• Een verminderde gemoedstoestand.

Symptomen van stress

Net zoals we allemaal verschillende dingen hebben die ons stress bezorgen, kunnen onze symptomen ook verschillen. Onthoud dat sommige symptomen van stress normaal zijn en dat sommige meer aandacht vereisen. Na een tijdje gestrest te zijn, is het typisch om de volgende symptomen te ervaren:

• Vermoeidheid;
• Slaapproblemen;
• Prikkelbaarheid;
• Hoofdpijn;
• Darmproblemen

Waarschuwingssignalen en mogelijke symptomen van chronische stress zijn (naast bovenstaande):

• Geheugen- en concentratieproblemen;
• Besluiteloosheid;
• Depressie, angstgevoelens, constant piekeren;
• Uitstelgedrag, verwaarlozen van verantwoordelijkheden;
• Neiging tot overmatig gebruik van alcohol, tabak of verdovende middelen;
• Gewichtstoename of gewichtsverlies;
• Hoge bloeddruk, abnormale of snelle hartslag, hartkloppingen, pijn op de borst, hartaanval;
• Vaak verkouden of grieperig;
• Pijntjes en kwaaltjes;
• Misselijk- en duizeligheid;
• Auto-immuun-, ontstekings-, en allergische symptomen zoals: opvlammingen van astma, artritis, acne, eczeem, psoriasis, brandend maagzuur, zweren en/of prikkelbare darmsyndroom;
• PMS
• Laag libido;
• Vruchtbaarheidsproblemen (bij vrouwen & bij mannen);
• Constant gevoel van nervositeit.

Oorzaken van stress

Enkele typische oorzaken van acute of chronische stress zijn:

• Getuige zijn van een natuurlijke of door de mens veroorzaakte ramp;
• Leven met een chronische ziekte;
• Een levensbedreigend ongeval;
• Trauma;
• Eenzaamheid;
• Familieproblemen zoals:
  • Een gewelddadige relatie
  • Een ongelukkig huwelijk
  • Langdurige echtscheidingsprocedure
  • Voogdij problemen
  • Zorg voor een geliefde met een chronische ziekte;
• In armoede leven of dakloos zijn;
• Werken in een gevaarlijk beroep;
• Een slechte balans tussen werk en privé hebben, lange dagen maken of een baan hebben waar je niet op je plek zit;

En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Belangrijk om te weten is dat de lijst met redenen waardoor iemand stress kan ervaren, net zo gevarieerd is als mensen zelf. Wat de oorzaak ook is, het effect op het lichaam kan ernstig zijn als er geen interventie gepleegd wordt. Het is belangrijk dat je voor jezelf onderzoekt waar de oorzaak van de stress vandaan komt.

Tot slot

Tijdens haar korte geschiedenis en snelle evolutie heeft de mensheid verraderlijke risico’s voor haar eigen welzijn gecreëerd. Eén van de grootste – veelal ongeïdentificeerd – is stress. In de drukke moderne wereld kan het worden veroorzaakt door ontelbare dingen. Sommige oorzaken zijn mentaal, sommige fysiek. Maar pas echt zorgwekkend is het feit dat de meeste stressbronnen onopgemerkt of genegeerd blijven totdat het vaak te laat is. We noemen stress niet voor niets the silent killer. Te lang gebukt gaan onder stress kan serieuze gevolgen hebben op de gezondheid.

Ervaar jij veel stress en kom je er niet uit? Neem dan gerust contact op met ons adviesteam.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.